Europejskie miasta są ośrodkiem wszelkiego rodzaju działań – ścieżką dla możliwości studiów, miejsc pracy i usług ze względu na swoją kluczową infrastrukturę i działalność gospodarczą. Ponad trzy czwarte ludności UE mieszka na obszarach miejskich i oczekuje się, że do 2050 r. liczba ta wzrośnie do prawie 85 %.
Ze względu na dużą koncentrację ludności obszary miejskie również zużywają największe ilości energii i charakteryzują się najwyższymi poziomami emisji gazów cieplarnianych. Ponieważ walka ze zmianą klimatu w coraz większym stopniu obejmuje wdrażanie rozwiązań na wszystkich szczeblach i udział obywateli, miasta są dobrze przygotowane do odgrywania wiodącej roli w przechodzeniu na czystą energię i mogą przynieść znaczne korzyści dzięki szybkiemu przyjęciu polityk mających na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej. W tym celu Komisja Europejska stawia inteligentne miasta w czołówce swoich wysiłków na rzecz osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu i uczynienia Europy neutralną dla klimatu do 2050 r.
Czym jest „inteligentne miasto”?
Inteligentne miasto to miejsce, które integruje systemy fizyczne, cyfrowe i ludzkie z tradycyjnymi sieciami i usługami w celu lepszego wykorzystania zasobów energetycznych i ograniczenia emisji z korzyścią dla obywateli i przedsiębiorstw.
Definicja „inteligentnego miasta” wykracza poza wykorzystanie technologii cyfrowych – obejmuje również bardziej energooszczędne budynki, zintegrowane odnawialne źródła energii, zrównoważone systemy ogrzewania i chłodzenia, inteligentniejsze miejskie sieci transportowe, zmodernizowane dostawy wody i lepsze instalacje do unieszkodliwiania odpadów, aby sprostać wyzwaniom gospodarczym, społecznym i środowiskowym miasta. Inteligentne miasta opierają się na zaangażowaniu politycznym oraz szerokim i inkluzywnym zaangażowaniu obywateli, aby zapewnić zrównoważone i sprzyjające włączeniu społecznemu rozwiązania służące zwiększeniu odporności miast.
Inicjatywy i miasta w zakresie polityki energetycznej UE
Istnieje już szereg strategii politycznych, propozycji i inicjatyw UE promujących bardziej zrównoważone i konkurencyjne obszary miejskie. Obejmują one wdrażanie inteligentnych technologii w budynkach w celu zwiększenia ich efektywności energetycznej, promowanie działań w zakresie badań naukowych i innowacji mających na celu przekształcenie systemu energetycznego UE w system niskoemisyjny oraz rozwój wymiany wiedzy fachowej w celu realizacji celów UE w zakresie klimatu i energii w miastach.
Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii
Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii zostało zainicjowane przez Komisję Europejską w 2008 r. i od tego czasu zgromadziło władze lokalne i regionalne, które dobrowolnie zobowiązują się do realizacji celów UE w zakresie klimatu i energii na swoim terytorium.
Obecnie społeczność liczy ponad 11 000 sygnatariuszy, którzy są związani z unijnymi ramami polityki klimatyczno-energetycznej. Sygnatariusze Porozumienia zobowiązują się do przyjęcia zintegrowanego podejścia do łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej. Są one również zobowiązane do opracowania planu działania na rzecz zrównoważonej energii i klimatu w celu ograniczenia emisji CO2 o co najmniej 40 % do 2030 r. oraz zwiększenia odporności na zmianę klimatu. Kolejnym kluczowym filarem tej inicjatywy jest ubóstwo energetyczne. Ponadto w maju 2022 r. Porozumienie zainaugurowało Porozumienie w sprawie planu oszczędności energii dla miast w celu przyspieszenia oszczędności energii w ramach planu REPowerEU.
Porozumienie to zgromadziło liczne miasta na całym świecie, kierując Komisję Europejską do ustanowienia Światowego Porozumienia Burmistrzów w 2016 r. wraz z byłym burmistrzem Nowego Jorku Michaelem Bloombergiem.
Rynek inteligentnych miast
Platforma „Inteligentne miasta” została uruchomiona jako „rynek europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz inteligentnych miast i społeczności” w 2012 r., odkąd jego celem jest poprawa jakości życia obywateli, zwiększenie konkurencyjności miast i przedsiębiorstw UE oraz pomoc w osiągnięciu celów UE w zakresie energii i klimatu.
Inicjatywa ta dostarcza informacji na temat wdrażania zrównoważonych rozwiązań w zakresie inteligentnych miast w ramach zintegrowanego procesu „Explore-Shape-Deal”, który umożliwia wymianę wiedzy między promotorami projektów a członkami społeczności finansującej poprzez gromadzenie i kształtowanie wiedzy na temat inteligentnych miast w projekty, które można uzyskać z banków. Aby skutecznie wspierać proces nawiązywania kontaktów, platforma skupia miasta, przemysł, MŚP, inwestorów, banki, badaczy i inne podmioty w obszarach takich jak zrównoważona mobilność w miastach, dzielnice i środowisko zbudowane, ukierunkowanie na obywateli oraz zintegrowana infrastruktura i procesy w dziedzinie energii, technologii informacyjno-komunikacyjnych i transportu.
Platforma „Inteligentne miasta” współpracuje również ściśle z innymi inicjatywami UE, aby służyć jako centrum kluczowej wiedzy praktycznej, wsparcia budowania zdolności i ułatwiania finansowania we wspomnianych sektorach. Od 2018 r. w ramach tej inicjatywy udało się połączyć około 130 projektów o wartości ponad 600 mln EUR w inwestycjach.
Miasta skalowalne
Na targach inteligentnych miast znajduje się grupa 120 miast skalowalnych, które są zaangażowane w 18 projektów „Inteligentne miasta i społeczności” finansowanych w ramach programu „Horyzont 2020” o wartości około 345 mln EUR. Skalowalne miasta podzielono na 48 latarni i 72 miasta stypendialne. Sztandarowe miasta pilotują i wdrażają najbardziej zaawansowane i innowacyjne rozwiązania, natomiast miasta stypendialne podążają liderem miast latarni, angażując się w powielanie już wdrożonych rozwiązań.
Miasta reprezentowane przez Scalable Cities, z których większość jest również sygnatariuszami Porozumienia Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii, przyniosły znaczące rezultaty, oszczędzając dotychczas ponad 15 GWh energii i 3 000 tCO2.
Misja programu „Horyzont Europa” dotycząca neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast
Zainaugurowana we wrześniu 2020 r. proponowana misja „100 miast neutralnych dla klimatu do 2030 r.” ma na celu promowanie innowacji systemowych w całym łańcuchu wartości inwestycji miejskich, ukierunkowanych na wiele sektorów, takich jak zarządzanie, transport, energia, budownictwo i recykling. Misja ta, przy wsparciu technologii cyfrowych, ma na celu zapewnienie, aby uczestniczące miasta działały jako ośrodki innowacji, które umożliwią wszystkim europejskim miastom do 2050 r. pójście za tym przykładem.
W dziedzinie energii misja wyznacza jako punkt wyjścia do 2030 r. poprawę czystej i zrównoważonej mobilności miejskiej, budynków o niemal zerowym lub dodatnim zużyciu energii oraz produkcji zielonej energii.
Po dokonaniu oceny rejestracji w ramach zaproszenia do wyrażenia zainteresowania Komisja ogłosiła w kwietniu 2022 r. wybrane 100 uczestniczących miast. Miasta te pochodzą ze wszystkich 27 państw UE, a 12 dodatkowych miast z państw stowarzyszonych lub będących w trakcie stowarzyszania się z programem „Horyzont Europa”. 94 z nich jest sygnatariuszami Porozumienia Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii.
Miasta te będą miały możliwość zapewnienia swoim społecznościom wielu korzyści w postaci zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza i zanieczyszczenia hałasem, zmniejszenia zagęszczenia ruchu, niższych rachunków za energię i zdrowszego stylu życia poprzez przygotowanie i wdrożenie „umowy miasta klimatycznego”, która będzie obejmować ogólny plan na rzecz neutralności klimatycznej we wszystkich sektorach, takich jak energetyka, budownictwo, gospodarowanie odpadami i transport. Proces ten obejmie obywateli, organizacje badawcze i sektor prywatny. Zobowiązania podjęte przez miasta w umowach dotyczących miast klimatycznych umożliwią im współpracę z UE, władzami krajowymi i regionalnymi w celu osiągnięcia ich ambitnych celów.
Źródło: europa.eu
